Niet eerder heeft een Zaans architectenbureau de Babel Architectuurprijs gewonnen. Voor de editie 2020 is het in Zaandam gevestigde NUNC Architecten maar liefst drie keer genomineerd. Naast de school aan het Roggeplein, werden de fietsenstalling aan de Houtveldweg bij station Zaandam en het bedrijfsgebouw van Zuiver in Westzaan aan de jury voorgelegd. Bij de vorige editie van de Zaanse architectuurprijs twee jaar geleden stond de herontwikkeling van de Zaandijkerkerk op de short list. En negen jaar geleden kreeg het fietsenpakhuis in de Vinkenstraat een eervolle vermelding. Die nominaties vormen een doorsnede van het gevarieerde werk van het ontwerpersduo Krol en Brunsmann.
Eendrachtige samenwerking
Dat NUNC voor het ontwerp van de school aan het Roggeplein samenwerking zocht met Maarten Steunenberg van BALD heeft een bijzondere reden. “Wij hebben door de jaren heen heel verschillende gebouwen gemaakt; het ontwerpen van een school lukt dan ook wel”, aldus Steven Brunsmann. “Maar wij weten ook dat bij de aanbesteding van een schoolgebouw veel waarde wordt toegekend aan de specifieke ervaring van het architectenbureau met scholenbouw. Daarom hebben wij samenwerking gezocht met Maarten Steunenberg.” Hij ontwierp eerder IKC Tijstroom aan de Rode Zee in Zaandam en was betrokken bij de dependance van CBS Tamarinde aan de Jonge Arnoldusstraat eveneens in Zaandam. Volgens het drietal valt bij de school aan het Roggeplein (ICBS Het Zaanplein) achteraf niet te onderscheiden wie waar verantwoordelijk voor is. “Die vraag wordt ons vaker voorgelegd”, aldus Maarten Steunenberg. “Dat valt achteraf niet te reconstrueren. We hebben samen al schetsend en praten het concept ontwikkeld voor een open schoolgebouw dat zich verbindt met de buurt.”
‘Voor het eerst winnen Zaanse architecten
de Babel Architectuurprijs’
Bij de bouw van scholen is traditioneel het budget beperkt. “Dan is het belangrijk veel tijd te steken in het vinden van betaalbare oplossingen. Zodanig, dat de dan nog beschikbare middelen kunnen worden gebruikt om een rijkdom te behouden en ingrepen te realiseren die echt belangrijk zijn. Zoals fraai metselwerk, mooie openingen in het gebouw die in dit geval worden geaccentueerd door kaders om de kozijnen, de bouw van een podiumtrap, het realiseren van goede collectieve ruimtes en een ruime patio voor de onderbouw”, zegt Brunsmann. “Die patio was een mooie vondst. Door de laagste groepen inpandig een veilige speelplek te bieden, kan het plein voor de school niet alleen voor de hoogste groepen, maar ook door de buurt worden gebruikt.” Die inpandige speelplek maakte het volgens hem ook makkelijker om goede aansluiting te vinden bij de omliggende bebouwing.
Collectieve ruimtes
In het bijzonder zijn de architecten tevreden over de collectieve ruimtes die door het gebouw meanderen, inclusief de extra ruimte op de eerste etage met een extra hoog raam, en de brede corridors op de verdiepingen. Bovenin is door de plaatsing van een grote glazen kap sprake van een zee van licht. “Scholen vinden dat niet per definitie fijn. Zo’n overkapping veroorzaakt geluid als het regent, maar zo hebben we wel een prettige lichte ruimte weten te maken”, merkt Steunenberg op.
‘We hebben een heel
toekomstbestendig schoolgebouw gemaakt’
De Rosmolenwijk geldt als een van de armste wijken van Zaanstad. Dat juist daar een nieuwe school wordt gebouwd, beschouwt Johan Krol wel als een mooie kans. “De school wil graag een belangrijke rol spelen in de buurt. Dat is voor ons aanleiding geweest om de podiumruimte aan de straatkant te plaatsen. Dat maakt de school tot een uitnodigend gebouw. Die ruimte kan ook apart van de school door de buurt worden gebruikt.”
Bakstenen gevels
Heel bewust hebben de architecten gekozen voor bakstenen gevels. “Aan het begin van de opdracht hebben we daar intensief met elkaar over gesproken. Het gaat om een gebouw in de Zaanstreek. En wat is dan Zaans? Maar bij de gebouwen aan het plein past geen referentie naar ‘groene huisjes’; daar past een neutraal maar wel verfijnd gedetailleerd bakstenen gebouw bij”, aldus Krol. Om een vlakke uitstraling te voorkomen hebben de architecten extra details in het metselwerk aangebracht. “Het werk was voor de metselaars niet altijd makkelijk, maar het geeft wel een enorme rijkdom aan de gevel.” Veel waardering is er ook voor de uitvoering. Volmondig prijzen zij Bouwbedrijf Ooms uit Scharwoude en de metselaars van Metselbedrijf Taams uit Krommenie voor het geleverde werk.
De nieuwbouw leidt tot het samengaan van twee scholen (ICBS Het Zaanplein). Het schoolbestuur vroeg om die reden om goede mogelijkheden grotere groepen les te kunnen geven. Het ontwerp voorziet in die vraag door flexibel indeelbare lokalen te bieden. Enerzijds bestaat de mogelijkheid voor groepen om zich terug te trekken in relatief kleine ruimtes. Anderzijds is het ook mogelijk de brede schuifpuien van de lokalen te openen, lokalen aan elkaar te koppelen en de publieke ruimtes een uitloop te laten zijn voor de lokalen. De architecten menen zo ook een heel toekomstbestendig gebouw te hebben gemaakt. “Die flexibiliteit maakt dat het gebouw zich op vele manier kan aanpassen aan de vraag van de school. Met onderwijs zoals we het nu vaak zien in klassen, maar in de toekomst is misschien wel sprake van een mix van grote groepen en kleine groepjes. Ook dat is in dit gebouw goed mogelijk”, aldus Steunenberg.
