Negen bijzondere gebouwen in de Zaanstreek werden genomineerd voor de Babel Architectuurprijs 2018. Woongebouw Ons Belang in Zaandam, de watertoren in Assendelft, de molenschuur in Nauerna, Lab-44 en Bind op het Hembrugterrein, de multifunctionele accommodatie in het centrum van Wormer en de Zaandijkerkerk en brouwerij Hoop in Zaandijk horen ook bij die veranderende Zaanstreek, maar er kan slechts één gebouw winnaar zijn.
Het gebouw aan de Botenmakersstraat werd negentig jaar geleden gebouwd voor stichting Christelijke Belangen. Na gebruik door het Buitenlandse Vrouwen Overleg namen krakers de ontmoetingsruimte jarenlang in bezit. In 2015 verkocht Zaanstad het gebouw aan een ontwikkelaar voor transformatie tot appartementencomplex. EN Vastgoed Advies verzorgde het ontwerp van tien woningen.
Rond de eeuwwisseling verloor de watertoren zijn functie en werd een plan gemaakt voor een werk- annex woontoren. Dat voorstel sneuvelde en toen kwam het complex in bezit van Hoogwater bv. Zij lieten Zijlstra Schipper Architectenbureau samen met FKG Architecten aan de Zaan een ontwerp maken voor een bedrijfsverzamelgebouw met horeca in de koepel op het dak.
Bij de sloop van molen De Paauw in 1896 bleef de molenschuur aan de Nauernasche Vaart gespaard en fungeerde daarna als woning voor meerdere gezinnen. Stichting Zaanse Pakhuizen nam in 2008 het zwaar vervallen gebouw over en liet het door Bart Nieuwenhuijs ombouwen tot moderne woon- en werkruimte.
Bas Kinsbergen en Judith Pelgrom hadden de droom een plek te creëren die zo inspirerend is, dat er creatieve initiatieven en sociale verbintenissen ontstaan. Een transformatorhuisje uit de jaren dertig op het Hembrugterrein leek hen de ideale plek om die droom waar te maken. Met hulp van vrijwilligers werd het ontwerpvoorstel van HenNK architectuur uitgevoerd.
Gebouw 197 op het Hembrugterrein stond decennia leeg. Het dak was ingestort. Kozijnen waren deels verdwenen. In opdracht van Lab-44 en Stadsherstel werd het voormalige laboratoriumgebouw getransformeerd tot een horecabedrijf. Hooyschuur Architecten + Adviseurs is verantwoordelijk voor restauratie en transformatie. Doel was de ziel van het oorspronkelijke gebouw te bewaren.
Na de verhuizing van de supermarkt verloor het oude winkelcentrum van Wormer zijn vitaliteit. Scwo nam vervolgens het initiatief voor de ontwikkeling van multifunctionele accommodatie de Omslag. Carree Architecten maakte het plan voor een gezamenlijke accommodatie voor het dienstencentrum, de Bieb en de activiteiten van Scwo. De Omslag biedt voor jong en oud passende ruimte.
Bijna vijftig jaar geleden verloor de Zaandijkerkerk zijn oorspronkelijke functie. Vanaf de jaren negentig was sprake van leegstand en toenemend verval. Nunc Architecten werd door Stadsherstel gevraagd na te denken over een nieuwe functie. Elf woningen werden ‘losjes als meubelstukken’ in de kerk en de aangrenzende consistorie geplaatst. De wanden van het door Hooyschuur Architecten + Adviseurs gerestaureerde kerkgebouw bleven daarbij zichtbaar.
De vestiging in 2016 van brouwerij Hoop inclusief restaurant en winkel zorgt voor een kwaliteitsimpuls voor de omgeving van de Zaandijkerkerk. Hooyschuur Architecten + Adviseurs maakte voor Hoop gebruik van een bestaand gebouw en voegde een aantal nieuwe panden toe om een passend geheel te maken binnen de structuur van Oud-Zaandijk. Zij zijn een eigentijdse vertaling van Zaanse bouw.