Nieuw puntensysteem
Met de invoering van een nieuw puntensysteem op 16 januari 2023 is het zoeken naar een sociale huurwoning in de regio Amsterdam veranderd. Doel van de wijziging is vrijkomende sociale huurwoningen vaker terecht te laten komen bij degenen die deze woningen het hardst nodig hebben. Het nieuwe systeem is een puntensysteem, waarin naast wachtpunten (inschrijftijd) ook zoekpunten (mate van actief zoeken) meetellen. Ook kunnen enkele groepen in schrijnende situaties extra situatiepunten opbouwen. Jongeren waarvan het jongerencontract afloopt, kunnen in aanmerking komen voor startpunten.
Het afgelopen jaar stond in het teken van de implementatie van de nieuwe regels in de systemen van WoningNet en Woonmatch, de communicatie hierover richting huurders en woningzoekenden en het opleiden van medewerkers. De komende jaren zullen we de effecten van de nieuwe regels nauwgezet volgen.
Meer woningzoekenden geholpen
In 2022 hebben de Amsterdamse woningcorporaties opnieuw meer sociale huurwoningen verhuurd. Het aantal verhuringen is de afgelopen jaren gestegen van ongeveer 7.500 per jaar via ruim 8.000 in 2021 naar meer dan 9.500 in 2022. Deze stijging is waarschijnlijk het gevolg van de groei van de sociale huurwoningvoorraad. Nieuwbouw levert niet alleen nieuwe woningen op, maar stimuleert ook de doorstroming binnen de bestaande voorraad. Een klein deel van de stijging (250 verhuringen) wordt veroorzaakt door de fusie van Weesp met de gemeente Amsterdam.
De corporaties verhuurden in 2022 bijna 1.500 huurwoningen in de vrije sector, waarvan 70% in het middeldure segment. Specifiek voor studenten verhuurden corporaties ruim 4.200 zelfstandige of onzelfstandige studentenwoningen en ruim 5.800 zogenaamde ‘landingsplekken’ voor korte tijd aan buitenlandse studenten. In totaal hebben de corporaties in 2022 bijna 22.700 huishoudens aan woonruimte geholpen.
De stijging van het aantal verhuringen is nodig om de groeiende vraag naar sociale huurwoningen bij te benen. In 2022 waren 72.500 woningzoekenden via WoningNet Stadsregio Amsterdam actief op zoek naar een sociale huurwoning in Amsterdam, opnieuw meer dan in voorgaande jaren. De meeste sociale huurwoningen van corporaties worden via advertenties op WoningNet aangeboden en toegewezen op volgorde van inschrijftijd. Woningzoekenden die in 2022 via WoningNet een sociale huurwoning in Amsterdam vonden, hadden een gemiddelde inschrijftijd van 12,5 jaar. Sommige, vooral oudere woningzoekenden hadden nog recht op extra inschrijftijd op grond van hun woonduur. Zonder die extra inschrijftijd was de gemiddelde inschrijftijd in 2022 ruim tien jaar. De geslaagde woningzoekenden hadden gemiddeld ruim zes jaar eerder voor het eerst op een advertentie gereageerd.
TABEL 5.1
Nieuwe wooncontracten corporatiewoningen Amsterdam (2019-2022) | Bron: opgave corporaties en WoningNet.
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022* | |
|---|---|---|---|---|
| Sociale huur via WoningNet Stadsregio Amsterdam | 6.521 | 6.667 | 7.345 | 8.482 |
| Sociale huur overig (niet geregistreerd bij WoningNet SRA)** | 964 | 948 | 692 | 1.096 |
| Zelfstandige studentenwoningen | 1.924 | 2.462 | 2.635 | 2.807 |
| Onzelfstandige studentenwoningen | 540 | 1.664 | 1.533 | 1.437 |
| Vrije sector huur | 1.326 | 1.372 | 1.598 | 1.504 |
| Tijdelijke verhuur*** | 573 | 180 | 212 | 464 |
| Gebruiksovereenkomsten**** | 506 | 622 | 521 | 446 |
| Kortdurende verhuur aan buitenlandse studenten | 5.890 | 6.128 | 5.538 | 5.843 |
| Verkoop huurwoningen aan particulieren | 997 | 717 | 952 | 612 |
| Totaal | 19.241 | 20.760 | 21.026 | 22.691 |
* inclusief Weesp
** onder andere verhuur via instellingen
*** huurwoningen bestemd voor sloop of ingrijpende renovatie of leegstaande koopwoningen
**** leegstaande woningen of bedrijfsruimten (antikraak)
Reguliere en bijzondere doelgroepen
De laatste jaren wordt een steeds groter beroep gedaan op woningcorporaties om bijzondere doelgroepen te huisvesten. Tegelijkertijd willen de corporaties en de gemeente dat ook reguliere woningzoekenden een kans maken. Daarom hebben zij de afspraak gemaakt dat minimaal de helft van de woningen wordt verhuurd aan reguliere woningzoekenden. In 2022 is dat ruimschoots gelukt: 69% van de woningen is op reguliere wijze toegewezen. Dit aandeel is veel hoger dan in 2021 (61%).
In 2022 viel 22% van de verhuringen onder het Programma Huisvesting Kwetsbare Groepen. Via dit programma worden onder meer cliënten uit de maatschappelijke opvang, sociaal-medisch urgenten en statushouders gehuisvest (zie hoofdstuk 9 Kwetsbare groepen). In dat jaar is 6% van de verhuurde woningen aan stadsvernieuwingskandidaten toegewezen. Zij krijgen voorrang als zij hun woning moeten verlaten vanwege sloop of renovatie. Ten slotte is 3% van de woningen via de maatwerkregeling toegewezen.
TABEL 5.2
Toewijzingen aan reguliere en bijzondere doelgroepen, in percentages, 2019-2022 | Bron: WoningNet en PHKG
| Reden toewijzing | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
|---|---|---|---|---|
| Reguliere toewijzing | 67% | 66% | 61% | 69% |
| Programma Huisvesting Kwetsbare Groepen | 25% | 27% | 29% | 22% |
| Stadsvernieuwingskandidaten | 6% | 5% | 7% | 6% |
| Maatwerkregeling (5%) | 2% | 3% | 3% | 3% |
De bovenstaande cijfers geven geen volledig beeld van de voorrangsregelingen die in Amsterdam gelden. In 2022 is 41% van de verhuringen via WoningNet in Amsterdam via directe bemiddeling toegewezen en 59% via advertenties aangeboden. Op bijna alle geadverteerde woningen waren labels van toepassing, waarmee één of meerdere doelgroepen voorrang kregen, bijvoorbeeld jongeren, ouderen of gezinnen. Daarnaast zijn sommige woningen met voorrang aan woningzoekenden met urgentie of een (rolstoel)indicatie toegewezen. In totaal zijn vorig jaar slechts 22 woningen zonder voorrangslabel, urgentie of indicatie verhuurd, één minder dan in 2021.
Verhuisregelingen
In Amsterdam zijn veel gezinnen op zoek naar een grote sociale huurwoning. Sommige van deze woningen worden nu bewoond door kleine huishoudens, vaak huurders waarvan de kinderen al het huis uit zijn. Om het woningaanbod voor gezinnen te vergroten moedigen woningcorporaties en gemeente deze kleine huishoudens aan te verhuizen naar een meer passende woning. Zij krijgen via de regeling Van Groot naar Beter voorrang op een woning van maximaal 60 m2, een seniorenwoning of een woning in een beschermde omgeving (WIBO). Daarbij betaalt de gemeente een tegemoetkoming in de verhuiskosten. Hoe groter de achtergelaten woning, hoe hoger het bedrag.
De woningcorporaties en gemeente hebben ook een verhuisregeling voor ouderen die hun sociale huurwoning alleen via een trap kunnen bereiken. Via de regeling Van Hoog naar Laag krijgen zij voorrang op een geschikte woning binnen hun eigen stadsdeel. Het gaat om een woning op de begane grond of de eerste verdieping of een woning met lift. Bij zowel Van Hoog naar Laag als Van Groot naar Beter wordt de huur van de nieuwe woning zo nodig aangepast. De huurder gaat na verhuizing niet meer betalen dan voor de oude woning, behalve bij verhuizing naar een nieuwbouwwoning.
In 2022 hebben in totaal 177 huishoudens gebruikgemaakt van één van beide verhuisregelingen: 87 zijn verhuisd via Van Groot naar Beter en 90 dankzij Van Hoog naar Laag. Het gebruik van de regelingen is helaas gedaald ten opzichte van eerdere jaren. Daarom wordt nagedacht over nieuwe maatregelen waarmee oudere huurders in een (te) grote woning nog meer kunnen worden gestimuleerd om te verhuizen. Bijvoorbeeld door minder strakke normen voor gebruik te hanteren of meer hulp en ondersteuning te bieden bij de verhuizing.
TABEL 5.3
Aantal huurders dat via de verhuisregelingen verhuisde in de jaren 2019 – 2022 | Bron: opgave corporaties
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |
|---|---|---|---|---|
| Van Groot naar Beter | 82 | 103 | 113 | 90 |
| Van Hoog naar Laag | 172 | 92 | 106 | 87 |
| Totaal | 254 | 195 | 217 | 177 |
Voorrang voor beroepsgroepen
Amsterdam kampt met een tekort aan leerkrachten, zorgmedewerkers en politieagenten. Een van de problemen bij het vervullen van vacatures is de schaarste aan betaalbare woonruimte. Daarom is de gemeente Amsterdam in 2020 gestart met een speciale voorrangsregeling. De corporaties hebben afgesproken om jaarlijks minimaal vijftig sociale huurwoningen en vijftig middeldure huurwoningen aan te bieden voor deze beroepsgroepen.
In 2021 hebben werkgevers 754 kandidaten aangemeld voor de voorrangsregeling, waarvan 375 voldeden aan de eisen. De voorwaarden hebben onder meer te maken met arbeidscontract, inkomen en oude woonsituatie. De corporaties hebben in 2022 316 sociale en middeldure huurwoningen aangeboden. Dit heeft geleid tot 192 verhuringen aan beroepsgroepen: 170 sociale huurwoningen en 22 middeldure huurwoningen. Daarmee is het aantal verhuringen van corporaties aan beroepsgroepen licht gedaald. In 2021 ging het om 210 verhuringen.
Woonfraude bestrijden
Corporaties vinden het belangrijk onrechtmatige bewoning te bestrijden. We willen niet dat er misbruik wordt gemaakt van schaarse huurwoningen. Ook de leefbaarheid en veiligheid van omwonenden speelt een belangrijke rol. Bij de aanpak van woonfraude werken de corporaties intensief samen met de gemeente.
In ‘combiteams’ gaan corporaties en gemeente gezamenlijk langs bij verdachte woonadressen. Deze aanpak is succesvol en maakt het makkelijker snel op te treden. Ook wordt de laatste hand gelegd aan een gezamenlijk platform voor uitwisseling van gegevens en meldingen tussen corporaties en de Gemeente Amsterdam, conform de daarvoor geldende regels.
In 2022 is in 586 woningen fraude vastgesteld door de corporaties. Dit zijn bijna 70 gevallen minder dan in 2021, maar het aantal ligt nog wel wat hoger dan het aantal fraudegevallen in 2020. Het merendeel van de woonfraudezaken betrof, net als voorgaande jaren, illegale onderhuur (ruim 60%). In circa 40 woningen is een hennepkwekerij aangetroffen.
TABEL 5.4
Aantal woningen leeggemaakt door bestrijding woonfraude 2019-2022 | Bron: eigen opgave corporaties
| Corporatie | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
|---|---|---|---|---|
| De Alliantie | 81 | 46 | 32 | 44 |
| Eigen Haard | 173 | 124 | 154 | 138 |
| De Key | 45 | 29 | 52 | 63 |
| Rochdale | 134 | 91 | 106 | 68 |
| Stadgenoot | 123 | 127 | 102 | 85 |
| Ymere | 217 | 146 | 208 | 188 |
| Totaal | 773 | 563 | 654 | 586 |