Thuis in de Wijk
Woningcorporaties, gemeente en zorgaanbieders proberen voor kwetsbare Amsterdammers zowel woonruimte, als zorgvuldige persoonlijke ondersteuning te realiseren. Deze samenwerking staat omschreven in de Tien Werkafspraken ‘Thuis in de Wijk’. De afspraken gaan onder meer over zorgbegeleiding, goed huurderschap en ondersteuning bij financieel beheer. Eens per kwartaal bespreken medewerkers van corporaties, zorgaanbieders en gemeente de uitvoering van de afspraken. Zij spreken elkaar over de matching tussen de woning en de aankomend huurder, het omgaan met overlast en hoe om te gaan met mismatches.
De corporaties houden bij het plaatsen van bewoners rekening met de individuele woonbehoefte en de draagkracht van het portiek, het wooncomplex en de wijk. Als deze draagkracht onder druk komt te staan, zoeken corporaties samen met gemeente en zorgaanbieders naar een oplossing op maat. Gemeente en zorgaanbieders verschaffen de corporaties informatie over de individuele woonbehoefte. Corporaties zorgen er vervolgens voor dat de huurder past bij de woning en de woonomgeving.
Omslagroute
De Omslagroute is de verzamelnaam voor de uitstroom van (jong-)volwassenen en gezinnen uit de maatschappelijke opvang of vormen van beschermd wonen. Onder de doelgroep vallen ook slachtoffers van huiselijk geweld en multi-probleemgezinnen. Voor huurders die ernstige overlast veroorzaken kan de Treiteraanpak worden ingezet. Of deze huurders krijgen een zogeheten Laatste Kans-aanbod.
Bij de Omslagroute verhuurt de corporatie de woning aan een zorgaanbieder. De zorgaanbieder verhuurt deze woning door aan de cliënt via een zorgleveringsovereenkomst. Als het herstel van de bewoner voorspoedig gaat en de huurder geen overlast veroorzaakt en/of betaalproblemen heeft, dan kan de woning worden ‘omgeklapt’ en komt de woning na minimaal één jaar op naam van de cliënt.
In het proces van de Omslagroute draait het voor een groot deel om goede communicatie tussen de uitvoerende partijen.
Om het werkproces soepel te laten verlopen moeten woningcorporaties, zorgaanbieders, GGD en de gemeente Amsterdam elkaar weten te vinden en durven vertrouwen op elkaars expertise. Hiervoor is regelmatig contact en het uitwisselen van kennis en ervaringen van groot belang.
Het werkproces is tot in detail uitgewerkt. In 2021 heeft RIGO Research & Advies de Omslagroute geëvalueerd. Uit de evaluatie blijkt dat de huidige werkwijze veel eenduidiger en transparanter is, dan de werkwijze van vóór de Omslagroute. Ook concluderen de onderzoekers dat de bewoners met een zorgleveringsovereenkomst meer zelfvertrouwen hebben, zich vaker uitgedaagd voelen en beter gemotiveerd zijn om aan hun persoonlijke doelen te werken.
Huisvesting kwetsbare groepen
Het Programma Huisvesting Kwetsbare Groepen richt zich op drie groepen: cliënten die via de Omslagroute met begeleiding worden gehuisvest, sociaal-medisch urgenten en statushouders. In de samenwerkingsafspraken 2020-2023 is vastgelegd dat corporaties jaarlijks 1.800 huurwoningen toewijzen aan kwetsbare doelgroepen.
In de zomer van 2021 is dat aantal vanwege de lange wachtlijsten met 150 opgehoogd naar 1.950 sociale huurwoningen. De extra toewijzingen zijn alleen mogelijk, als er in dat jaar in Amsterdam minstens 6.500 reguliere sociale verhuringen zijn. Deze afspraak wordt nauwgezet gemonitord. Corporaties maken onderling afspraken over de aantallen te leveren woningen.
In 2021 zijn 2.117 woningen toegewezen aan huishoudens die behoren tot het Programma huisvesting kwetsbare groepen, waarmee de corporaties de afspraak ruim hebben gehaald. In dat jaar is extra gestuurd op het leveren van de aantallen per categorie (wonen met en zonder begeleiding en statushouders), wat heeft geleid tot het behalen van de afspraak per categorie. Er waren in 2021 810 verhuringen via de Omslagroute. En er werden 620 woningen toegewezen aan statushouders; veel meer dan in 2020.
TABEL 5.1
Verhuringen binnen het Programma Huisvesting Kwetsbare Groepen, 2018-20211 | Bron: PHKG
| 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | |
|---|---|---|---|---|
| Wonen zonder begeleiding | 557 | 621 | 674 | 687 |
| Wonen met begeleiding, via de Omslagroute | 638 | 518 | 656 | 810 |
| Statushouders (taakstelling Rijk, exclusief projecten) | 444 | 483 | 455 | 620 |
| Totaal | 1.639 | 1.622 | 1.785 | 2.117 |
Tijdelijk Onder Dak
Mensen met een laag inkomen die onverwachts een woning nodig hebben komen in Amsterdam niet makkelijk aan een betaalbare woning. Daardoor kunnen zij ‘economisch dakloos’ raken. Om voor deze mensen een oplossing te bieden, werken corporaties sinds 2020 samen met de gemeente en de Regenboog Groep aan het project ‘Tijdelijk Onder Dak’. Economisch daklozen kunnen maximaal één jaar samen met een lotgenoot in een corporatiewoning verblijven. Corporaties stellen daarvoor woningen beschikbaar die op termijn worden gerenoveerd of gesloopt.
Het project is bedoeld voor mensen die gebonden zijn aan Amsterdam maar geen woning meer hebben, bijvoorbeeld na een scheiding of een faillissement. Om in aanmerking te komen voor zo’n woning moeten zij gemotiveerd zijn actief aan hun eigen situatie te werken. Ook moeten zij voldoende sociaal vaardig zijn om een woning te delen. Deelnemers sluiten een contract met de Regenboog Groep. In die tijd werken de bewoners aan hun problemen en zoeken zij naar een andere woonplek, binnen of buiten Amsterdam, en eventueel naar betaald werk. Hierbij ontvangen zij ondersteuning op maat van de Regenboog Groep en/of de gemeente.
Het project Tijdelijk Onder Dak loopt door tot eind 2023. De corporaties streven ernaar om in de periode 2020-2023 in totaal 200 woningen te verhuren, waarmee tussen de 350 en 400 economisch daklozen een tijdelijke woonplek wordt geboden. In 2021 hebben de corporaties 62 woningen geleverd. Hiermee zijn 122 economisch daklozen aan een tijdelijke woonplek geholpen. In totaal zijn 22 huurders die gebruikmaakten van een tijdelijke woning uitgestroomd. Daarvan vonden tien personen permanente woonruimte, zeven gingen naar een andere tijdelijke woonplek en vijf vonden een oplossing binnen hun eigen netwerk.
Rolstoelwoningen
Amsterdammers met een heel beperkte mobiliteit kunnen via de gemeente een indicatie voor een rolstoelwoning krijgen. In 2021 hebben de corporaties 73 huishoudens met een rolstoelindicatie aan een woning geholpen, ongeveer evenveel als in 2020. De wachtlijst voor rolstoelwoningen van corporaties is lang. Dat zorgt voor tot schrijnende situaties. Sinds 1 juli 2021 krijgen huishoudens die urgent een rolstoelwoning nodig hebben voorrang op huishoudens, die minder dringend een dergelijke woning nodig hebben.
Sommige rolstoelwoningen worden bewoond door mensen die geen rolstoelwoning meer nodig hebben of die door wijziging in de huishoudsamenstelling met een kleinere rolstoelwoning geholpen zouden zijn. Om die woningen opnieuw beschikbaar te maken voor de doelgroep, kunnen bewoners die bereid zijn te verhuizen een verhuiskostenvergoeding krijgen. Sinds 1 juli 2021 kunnen deze huishoudens met voorrang via WoningNet naar een andere woning zoeken. Deze regeling heeft in 2021 tien rolstoelwoningen opnieuw beschikbaar gemaakt.
Om meer sociale huurwoningen geschikt te maken voor rolstoelgebruikers, wordt een aantal woningen aangepast. Probleem is dat alleen grote woningen geschikt zijn voor die aanpassingen. Deze woningen zijn schaars. In 2021 zijn in totaal vijf corporatiewoningen verbouwd voor rolstoelgebruikers.
De gemeente en corporaties hebben bovendien afgesproken meer nieuwe rolstoelwoningen te bouwen. In acht jaar tijd willen zij de voorraad uitbreiden met 208 rolstoelwoningen. In 2021 hebben de corporaties zes nieuwe driekamerwoningen voor rolstoelgebruikers opgeleverd. Twee corporaties hebben nieuwbouwprojecten in ontwikkeling voor in totaal veertig rolstoelwoningen. De overige corporaties zijn nog aan het onderzoeken waar extra rolstoelwoningen kunnen worden gebouwd.