Bestaande stad
De corporaties werken bij het aardgasvrij maken van woningen samen met de gemeente, ontwikkelaars en bouwpartijen. Daarover is in 2016 al de City Deal gesloten. Het vertrekpunt is dat ‘werk met werk’ wordt gemaakt. De al door corporaties voorgenomen renovaties vormen bij uitstek een kans om woningen te verduurzamen en gasloos te maken. Deze transitie naar aardgasvrij gebeurt projectgericht; elk project vraagt maatwerk.
Duurzame nieuwbouw
Naast de energietransitie heeft Amsterdam een grote bouwopgave. Conform het Bouwbesluit worden vanaf 1 januari 2021 alleen nog bijna energieneutrale gebouwen (BENG-woningen) gerealiseerd. Ook geldt vanaf dat moment een norm voor temperatuuroverschrijding (TOjuli). Daarbij kijken de corporaties niet alleen naar hoge isolatiewaardes en een aardgasvrije warmtevoorziening, maar ook naar de circulariteit van bouwmaterialen en afvalstromen. Klimaatverandering vraagt bovendien van corporaties dat er klimaatadaptatief wordt gebouwd. Zo mogelijk is bij nieuwbouw sprake van het opwekken van zonnestroom.
CO2 monitor
De Amsterdamse woningcorporaties hebben zich al jaren geleden verbonden aan de landelijke doelstelling van een CO2 -neutrale woningvoorraad in 2050. Dit bereiken wij onder andere door woningisolatie, waardoor het energieverbruik daalt. Sinds enkele jaren maken de corporaties ook voortgang met het aardgasvrij maken van bestaande woningen. Daarnaast wordt de CO2-uitstoot beperkt door het plaatsen van zonnepanelen.
Met de gemeente Amsterdam en huurdersorganisaties hebben corporaties voor de jaren 2020–2023 nieuwe afspraken gemaakt over de te realiseren CO2 -reductie, als gevolg van duurzaamheidsmaatregelen. Om deze afspraken en het effect daarvan op de gezamenlijke CO2 -doelstelling te monitoren, heeft de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties het afgelopen jaar een speciale monitor laten ontwikkelen .
De CO2 monitor is een online dashboard waarmee de afspraken op het gebied van verduurzaming worden gevolgd. Elk jaar wordt de monitor geüpdatet met de bouwkundige gegevens van het vastgoed en het daadwerkelijke CO2 -verbruik. Medio juni 2020 worden de cijfers over 2019 toegevoegd. Naast het monitoren van de resultaten, bevat de monitor de mogelijkheid om op basis van specifieke selecties gedetailleerde inzichten te krijgen in en analyses te maken van delen van de corporatievoorraad.
Warmtenet
De Amsterdamse woningcorporaties verduurzamen hun woningen ook door ze aardgasvrij te maken. Samen met Vattenfall en de gemeente Amsterdam zijn de corporaties in 2019 een project gestart onder de titel: de Amsterdamse Warmtemotor. Doel is afspraken te maken over het tegen betaalbare kosten aansluiten van tienduizenden woningen, die gelegen zijn in de nabijheid van het huidige warmtenet.
Woningen aansluiten op het bestaande warmtenet zorgt direct voor een flinke CO2– besparing en met de verduurzaming van de warmtebronnen is de warmte vanuit het Amsterdamse net vanaf 2040 volledig CO2-neutraal. Doel van de grootschalige aanpak is de kosten te beperken en het tempo van aansluiten te versnellen, terwijl de energiekosten voor de bewoners gelijk blijven. Hierbij wordt uitgegaan van de gebiedsgerichte aanpak zoals afgesproken binnen de City Deal Amsterdam.
De Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties begeleidt het transitieprogramma van zeven corporaties, de gemeente Amsterdam, Vattenfall en Westpoort Warmte. Vattenfall heeft als ambitie dat het warmtenet volledig CO2– neutraal is in 2040. Als het projectdoel wordt behaald, dan is binnen twintig jaar bijna een kwart van alle Amsterdamse woningen versneld aangesloten op het bestaande warmtenet en op een meer duurzame wijze voorzien van warmte. Voor het behalen van de gezamenlijke klimaatdoelstellingen zou dit een grote stap vooruit zijn.
Huurwoningen nabij warmtenet
Overeenkomst
De eerste helft van 2020 hebben de deelnemende partijen de kaders en de plannen voor de zogeheten Amsterdamse Warmtemotor vastgesteld. In technische sessies is verkend waar kostenreductie en verdere standaardisering mogelijk is. In de tweede helft van 2020 gaan experts verder met het doorrekenen van de verschillende scenario’s. Het streven is om eind 2020 voldoende inzicht te hebben in het aardgasvrij maken van corporatiewoningen, zodat een principeovereenkomst kan worden gesloten over het aansluiten van tienduizenden woningen.
Duurzame renovatie
Corporaties verbeteren de kwaliteit van hun woningen door te investeren in onderhoud en duurzame renovatie. In 2019 zijn 2.199 woningen op hoog niveau (>€25.000 per woning) gerenoveerd. Stadgenoot is koploper met 914 grootschalige renovaties. In stadsdeel West werden de meeste woningen gerenoveerd (828). Na deze renovaties werden 2.045 woningen opnieuw verhuurd met een huurprijs onder de liberalisatiegrens.
Als gevolg van duurzame renovaties en door toevoeging van nieuwbouw verandert de samenstelling van de woningvoorraad. Het aandeel woningen met een energielabel A, B en C is toegenomen van 40% (2014) naar 64% (2020). Het aantal woningen met een G- of F label is tegelijkertijd sterk afgenomen.
FIGUUR 21
Energielabels van Amsterdamse corporatiewoningen (2014 – 2020) | Bron: eigen opgave corporaties
FIGUUR 22
Hoog niveau renovatie per stadsdeel (2011-2019) | Bron: eigen opgave corporaties
| 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2019 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| aantal gerenoveerde woningen | aantal woningen na renovatie onder liberalisatiegrens, kale huur < = € 720,42 prijspeil januari 2019 |
|||||||||
| Centrum | 165 | 96 | 72 | 167 | 134 | 63 | 246 | 28 | 28 | |
| West | 462 | 129 | 191 | 219 | 8 | 80 | 236 | 1.391 | 828 | 824 |
| Nieuw-West | 48 | 26 | 146 | 108 | 146 | 465 | 398 | 259 | 384 | 353 |
| Zuid | 34 | 125 | 117 | 158 | 298 | 15 | 4 | 98 | 166 | 149 |
| Oost | 51 | 58 | 299 | 180 | 185 | 181 | 560 | 238 | 519 | 426 |
| Noord | 711 | 35 | 284 | 398 | 258 | 315 | 312 | 167 | 274 | 265 |
| Zuidoost | 274 | 113 | 1.057 | 108 | ||||||
| Totaal | 1.745 | 582 | 1.109 | 1.230 | 1.029 | 2.176 | 1.756 | 2.261 | 2.199 | 2.045 |
Bewonersparticipatie
In 2019 hebben de woningcorporaties samen met de Federatie van Amsterdamse Huurderskoepels (FAH) en vertegenwoordigers van de gemeente Amsterdam gewerkt aan vernieuwing van de Kaderafspraken over de invloed van bewoners op renovatie- en sloop/nieuwbouwprojecten.
Wat goed was in de ‘oude’ afspraken uit 2015, is behouden. Een verbeterpunt is dat de nieuwe Kaderafspraken meer zekerheid bieden voor bewoners. Er zijn principes vastgelegd die garanderen dat bewoners minimaal worden betrokken bij vernieuwings- en verbeterplannen. Tegelijkertijd bieden de nieuwe Kaderafspraken de ruimte bij elk project gezamenlijk de best mogelijke werkwijze te kiezen.
Het doel van de nieuwe Amsterdamse kaderafspraken is meerledig. Het gaat om een betere positie voor huurders, met meer invloed dan wettelijk al geregeld is; draagvlak voor de vernieuwings- en verbeterprojecten bij bewoners; snelle processen; duidelijkheid over rechten en plichten in verschillende fasen van elk project. De nieuwe Kaderafspraken treden in het tweede kwartaal van 2020 in werking.
Aardgasloze woningen
Gasloos maken is vaak minder makkelijk dan de gemeente denkt, bericht Nul20, tijdschrift voor woonbeleid in de Metropoolregio. De eerste projecten met aardgasloze woningen zijn voltooid of in een vergevorderd stadium. Ymere heeft in de Gentiaanbuurt in Noord woningen aangesloten op het warmtenet. De Alliantie verduurzaamde de Hemsterhuisflat in de Jacob Geelbuurt in Slotervaart en Stadgenoot combineert aan het Blomwijckerpad in Osdorp een grote beurt met een alternatieve warmtevoorziening. Meer duurzame corporatieprojecten zijn te vinden op de site van de AFWC .